Главная

Алег Мірошнікаў вучыцца ў 7 “Г” класе ў школе №12 г. Мінска. Яму 15 гадоў, яго дыягназ – дзіцячы цэрэбральны параліч (ДЦП). Кожны дзень хлопчык наведваецца ў школу разам з мамай Ірынай Васільеўнай, якая ў прамым сэнсе слова дапамагае сыну хадзіць – бярэ яго за руку, і так яны перамяшчаюцца з класа ў клас, потым у сталовую.

“Ведаеце, Алег не захацеў браць з сабой у школу ніякіх прыстасаванняў для хадзьбы – ні палак, ні хадзілак. А пра каляску, увогуле, размовы не вялося, бо столькі сілаў укладзена, каб ён пайшоў! ” – расказвае мама хлопчыка, пакуль мы чакаем яго з урока геаграфіі. Дарэчы, у школе створаны ўсе ўмовы для дзяцей-інвалідаў. Ёсць ліфты, пандусы для калясак, спецыяльныя санвузлы. Расклад урокаў для інтэгрыраваных класаў таксама складаецца асобна. Алег не можа наведваць фізкультуру, таму замест гэтага ён піша кантрольную па фізіцы ці матэматыцы.

“Алегу падабаецца хадзіць у школу?” – з асцярогай цікаўлюся я, таму што дзеці часам праяўляюць жорсткасць да тых, хто не падобны да іх. Ірына Васільеўна, нібы чакаўшы такога пытання, адразу адказвае, што галоўная праблема ў іх – не адносіны дзяцей, а тое, што аўтобус, які кожную раніцу дастаўляе Алега на заняткі, не можа блізка пад’ехаць да школы, таму што вуліца застаўлена машынамі. І ім прыходзіцца хвілін 10-15 ісці пешшу. Для яе сына пакуль гэта складана – кожны крок патрабуе дадатковых намаганняў. Тым больш, Алег быў падрыхтаваны да школы і да зносін з аднагодкамі. Ён хадзіў у дзіцячы садок. У пачатковай школе вучыўся разам з такімі ж дзеткамі, як і ён. Спецыяльныя класы для дзяцей з ДЦП былі створаны (МГА “Адкрыцце”, бацьками такіх дзяцей як Алег) на базе Цэнтра карэкцыйна-развіваючага навучання і рэабілітацыі Цэнтральнага раёна. А ў пяты прыйшоў у школу №12.

Нарэшце, званок і мы ідзем за Алегам. 7 “Г” поўніцца дзіцячымі галасамі, мітуснёй і выстаўленнем адзнак. Ірына Васільўена падыходзіць да Алега, складае яго сшыткі і падручнікі ў партфель і дапамагае яму ўстаць. Ніхто з дзяцей не звяртае на гэта ўвагі.

“Алег, цябе не засмучае, што разам з мамай у школу ходзіш?” – спрабую даведацца ў хлопчыка. “Справа ў тым, - разважліва адказвае сямікласнік, - што другі чалавек не зможа мяне вадзіць, толькі мама гэта ўмее. Без мамы, адзін, канешне, хацеў бы, а вось з чужым чалавекам – не.” Па гэтай жа прычыне Ірына Васільеўна, калі сын пайшоў у пяты клас, адразу звольнілася з працы і аформіла стаўку саправаджаючага. Грошы невялікія – усяго 80 тыс. рублёў, адкак другога выйсця няма.

“Мне ў школе падабаецца ўсё, - адназначна на маё пытанне адказвае Алег, - я адзін год навучаўся дома. Дык гэта было вельмі складана для мяне. Устаеш раніцай, робіш урокі, потым займаешся з настаўнікам, адпачываеш і ізноў за ўрокі. Кожны дзень адно і тое ж”. А ў школе весялей і цікавей. У Алега з’явілася шмат сяброў, асабліва сярод старшакласнікаў. Яны бяруць яго пад сваё крыло, аднак хлопчык і сам сябе ў крыўду не дасць. Заваяваць аўтарытэт яму дапамагаюць моцныя рукі (пабароцца на руках з аднакласнікамі для Алега не складана) і добрыя адзнакі. Ніжэй шасці балаў ніколі не атрымліваў, а ў прошлым годзе яго фотаздымак красаваўся на дошцы пашаны, як аднаго з лепшых вучняў класа.

“Мне падабаецца інфарматыка. Люблю сядзець у інтэрнеце, я ёсць ва ўсіх сацыяльных сетках,” - з іскрай у вачах расказвае хлопчык. А яшчэ, як я зразумела, Алег марыць пра модны мабільны тэлефон і, безумоўна, хоча навучыцца хадзіць. Аднак у ружовых аблоках пятнаццігадовы сямікласнік не лятае. Ён разумее, каб ажыццявіць свае мары, трэба многа працаваць. Дарэчы, зараз тры разы на тыдзень ён наведвае заняткі па ЛФК і массаж. Усё гэта магчыма дзякуючы спонсарскай і дзяржаўнай падтрымцы.

Не трэба даказваць, наколькі важна пастаянная медыцынская дапамога для Алега.Раней кожы год яны з мамай езділі ў санаторый, а зараз такая магчымасць выпадае толькі адзін раз у тры гады. “Раней бацькі таксама маглі бясплатна пралячыцца. Цяпер толькі за свае грошы,” – не скардзіцца, проста канстатуе факт Ірына Васільеўна. Аднак ДЦП – гэта не проста дыягназ, гэта стыль жыцця і дзіцяці, і яго бацькоў. Уяціве, колькі разоў на дзень трэба толькі апрануць сына, не кажучы ўжо пра іншыя рэчы, без якіх не можа існаваць звычайны чалавек. Таму і бацькі набываюць праблемы са здароўем, выправіць якія ў іх проста няма часу.

Аднак ні Ірына Васільеўна, ні Алег не трымаюць крыўды на ўвесь свет за тое, што атрымліваюць недастаткова дапамогі. Яны разумеюць - маглі б і гэтага не мець. Напрыклад, у іх сяброў з Расіі няма ні бясплатнага адпачынку, ні артапедыйнага абутку, які за кошт дзяржавы Алег атрымлівае штогод. Ірына Васільеўна мае толькі некалькі нараканняў. Артапедыйны абутак айчыннага вытворцы не вельмі якасны, і Алегу няўтульна яго насіць. А набыць за свой кошт дадатковую пару або імпартныя туфлі фінансава немагчыма, таму што такая пакупка патрабуе каля паўмільёна бел. рублёў. Вялікая праблема і з транспартам. У “маршрутцы” ехаць нязручна, невялікая колькасць аўтобусаў прыстасавана для людзей-інвалідаў, ды і безбар’ернае асяроддзе пакуль існуе не ва ўсіх установах горада Мінска.

Адсюль выцякае і іншая праблема: як рэалізаваць сябе ў будучым, куды пайсці вучыцца і дзе працаваць. Алег яшчэ не вырашыў, стаць яму ўрачом ці праграмістам, і як сказаць яму, што ў такой сітуацыі на першы план выходзіць не яго жаданне і магчымасці, а поручні і ліфты?! Аднак сямікласнік, як мне падалося, разумее ўсё без дадатковых тлумачэнняў і псіхалагічных трэнінгаў.
Ірына Кашэвіч, намеснік дырэктара па вучэбнай рабоце, курыруе пытанні інтэргыраванага навучання ў гэтай школе. Яна таксама заклапочана тым, як вучні змогуць рэалізаваць свой патанцыял па-за межамі іх навучальнай установы. Па яе словах, дзеці з абмежаванымі магчымасцямі павінны мець такія ж умовы для жыцця, як і здаровыя людзі. Па гэтай прычыне ў гэтым годзе ўжо першакласнікі пайшлі ў інтэграваны клас. З’явілася і новая пасада ў штатным раскладзе – інструктар-метадыст па фізічнай рэабілітацыі дзяцей з парушэннем апорна-рухальнага апарата. Увогуле, інтэгрыраванае навучанне станоўча ўплывае на вучняў. У здаровых дзяцей праяўляецца шчырасць, міласэрнасць, разуменне таго, што ў нашым грамадстве ёсць праблемы, вырашыць якія можна толькі разам, толькі праз талерантнасць і ўзаемадапамогу.

Праблема сацыяльнай адаптацыі дзяцей- інвалідаў хвалюе і моладзевае грамадскае аб’яднанне “Адкрыцце”, дзе Алега Мірошнікава і яго маму таксама добра ведаюць. “Адкрыцце” была створана ў 2003 годзе, і на сённяшні дзень ужо многае зроблена, каб вырашыць праблему інтэграцыі інвалідаў у нашае грамадства. Яны ўласнымі намаганнямі адкрылі пачатковую школу для дзяцей з абмежаванымі магчымасцямі. Пры спонсарскай падтрымцы абсталявала спартыўную залу для індывідуальных заняткаў лячэбнай фізкультурай. Аб'яднанне набыло трэнажоры, трымала інструктара ЛФК, эргатэрапеўта і кіраўнікоў кружкоў для працы з дзецьмі гэтай катэгорыі. Многія іншыя праграмы і праекты рэалізоўвае “Адкрыццё” пад кіраўніцтвам Святланы Бякавай-Мікуцель, якая адзначае, што праблема інтэграцыі інвалідаў – гэта водгаласы нашага савецкага мінулага, калі дзяржаўная палітыка да людзей з парушэннем функцый апорна-рухальнага апарата была заснавана толькі на прынцыпах матэрыяльнага кампенсавання. Для іх не стваралася безбар'ернае асяроддзе, не рэалізоўваліся праграмы па сацыяльнай адаптацыі і інтэграцыі, што пакідала магчымасць толькі дамашняга навучання для дзяцей і прыводзіла іх у далейшым да поўнай ізаляцыі ад грамадства. Большасць дзяцей гэтай мэтавай групы пакутуюць дзіцячым цэрэбральным паралічам (ДЦП). Хоць у большасці выпадкаў гэта дзеці з захоўным інтэлектам. Яны валодаюць выдатнай памяццю, жаданнем вучыцца ў школе і мець зносіны з аднагодкамі. Сёння патрабуюцца новыя падыходы да навучання і рэабілітацыі апорнікаў, якія пашыраюць гарызонты іх незалежнага існавання. Рэалізаваць іх можна толькі у тым выпадку, калі кожны з нас праявіць цярпімасць і ўвагу да такіх людзей.

Вольга Коршун для газеты “Звязда”